© Margreth Hoek - Herfstgeel

Na individuele inspiratiegesprekken is de VerhalenKaravaan van het project Ronduit ziek begonnen met online groepsgesprekken met ouders die langdurige ziek zijn. Het project is een initiatief van stichting BMP en heeft als doel om binnen en buiten gezinnen een zorgzaam gesprek mogelijk te maken over ouderschap en opvoeden als een ouder langdurig ziek is en om lotgenotencontact te bevorderen. Tijdens de groepskennismaking gaat het gesprek vooral over de impact van de ziekte omdat ouders in hun omgeving zoveel onbegrip tegenkomen.

We zijn gewend om ziekte te zien als een incident, maar bij een chronische ziekte wordt het een staat van 'zijn'. De ziekte is de ene keer meer en de andere keer minder aanwezig, net als Corona. De ziekte heeft werkelijk impact op alles. Op hoe je je voelt, het realiseren van je dromen en wensen, hoe je jezelf ziet, je gezinsleven en de relaties die je hebt. Omgaan met onbegrip binnen- en buitenshuis is verweven met het omgaan met de onvoorspelbaarheid van de pijn, vermoeidheid en het ziekteverloop. Het zijn belangrijke rode draden en beide hebben ze impact op het opvoeden en ouderschap en daarover gaan de groepsgesprekken.

We vragen ouders om in hun huis een voorwerp te zoeken dat symbool staat voor hoe ze zelf zijn opgevoed. Het gesprek gaat vervolgens over wat zij juist wel en niet willen meegeven aan hun kinderen. We praten over het waartoe van het opvoeden. Na deze kennismaking verzamelen we de persoonlijke ideeën over een 'goede ouder'. Elke ouder noemt meerdere dingen zoals: humor, liefde en aandacht, respectvol, geloven in je kracht, onvoorwaardelijke liefde, opkomen voor je kind, je kind laten zijn wie die is, je lerend opstellen. Het resultaat is een gevarieerde lijst. Voor elke ouder betekent een 'goede ouder' zijn iets anders.

Tijdens de volgende groepsbijeenkomst richten we ons op een belangrijk aspect van elke ouder. De ouders kiezen voor: veiligheid, respect voor jezelf en je kind, onvoorwaardelijke liefde voor jezelf en je kind en kwetsbaar mogen zijn en daarmee ook krachtig. De betekenis van deze begrippen verkennen we aan de hand van een reeks vragen. Er ontstaat een gesprek dat me diep raakt, waarvan ik een klein stukje wil delen. Op mijn vraag wie hen inspireert, antwoorden ze allemaal: "ikzelf". En dan volgt een uitleg over wat zij hebben geleerd in de loop van hun leven.

In de antwoorden speelt het leren omgaan de impact van de ziekte een grotere of kleinere rol. De antwoorden maken zichtbaar dat ouderschap ingebed zit in het levensverhaal. In de verhalen klinkt veel wijsheid door. Zij beginnen met een ervaren tekort tijdens de eigen opvoeding, er is een transformatieproces door het opdoen van levenservaring die vervolgens weer wordt doorgeven. Ouders bieden hun kinderen dat wat zijzelf te kort zijn gekomen. Deze verhalen getuigen van de transformatiekracht van het ouderschap. Een onderdeel van ouderschap dat ik het allerinteressants vind.

Tot nu toe zag ik vooral de intentie van de ouders die het anders willen doen, maar tijdens dit gesprek ben ik getuige van hoe levenservaring ouders steunt bij het anders willen en kunnen doen. Daarnaast brengt leren leven met de impact van de ziekte extra levenswijsheid mee. De ouders moeten de ziekte, hun eigen reactie daarop en die van anderen leren begrijpen en hanteren. Ook moeten ze het opvoeden steeds weer opnieuw uitvinden. Zij bouwen daarbij, misschien wel noodgedwongen, voort op hun ervaringen. Omdat er zo weinig wordt gesproken over de impact van de ziekte op het opvoeden en ouderschap hebben de ouders geen voorbeelden die hen kunnen inspireren.

Daarnaast kennen de ouders voordat de VerhalenKaravaan begon niemand in een vergelijkbare situatie. Sparringpartners ontbraken waarmee zij werden teruggeworpen op hun eigen levenservaring. Het raakt mij als ik de inzet en de kracht van de ouders zie. Maar het raakt me vooral als ik voel hoe er een gevoel van verbinding ontstaat. Ik heb het gevoel dat ik iets wezenlijks doe omdat ik bijdraag aan het mogelijk maken van dit gesprek over ouderschap.

Dit weekend moest ik denken aan het toverstokje dat ik kreeg van een mede-cursist die ook de jaartraining creatieve methodieken bij de Interactie academie volgde. Ze vond dat ik kon toveren met woorden zoals 'zorgzame stilte'. Ook moest ik denken aan Mieke Faes, mijn docent. Zij zei over het programma dat ik had gemaakt voor de VerhalenLabs: "Timmer het niet dicht. Laat ruimte voor improvisatie, kijk wat er gebeurt en speel daarop in."

Nu in Coronatijd moest ik improviseren. Het VerhalenLab was geen haalbare kaart, maar ik wist wat ik wilde en wat ik belangrijk vond. Stapje voor stapje ontstond in overleg en afstemming met ouders een VerhalenKaravaan. Ik heb voortgebouwd op wat ik de afgelopen jaren heb geleerd bij het project Wijkacademies Opvoeden en de cursus Narratieve hulpverlening van de Interactie academie. En ik ben geen hulpverlener, wil dat ook niet zijn, maar ik wil wel bijdragen aan het gesprek over ouderschap. Dit gebeurt in de VerhalenKaravaan en even heb ik het gevoel dat ik kan toveren. Geen zwarte magie, maar witte waarmee meer schoonheid en verbinding in de wereld komt. De volgende stap van het project Ronduit ziek is deze kennis en ervaring delen.