Auteur:
Tessa Dikker
De kerk als episch centrum voor de Pedagogische Civil Society
Anderhalf jaar lang kwam de kerngroep van ouders van de Wijkacademie Opvoeden Oost in het Karel Appelhuis op de Dappermarkt samen. Om de drie weken werd er daar gesproken over thema’s die met opvoeden te maken hebben en nagedacht over manieren waarop deze thema’s breder in de buurt bespreekbaar konden worden. In de inspirerende ruimte met een grote tafel vol verfspatten en kasten vol kwasten, scharen en lijm, vertelden ze elkaar hoe ze zelf zijn opgevoed en wat ze daarvan meenemen in de manier waarop ze de eigen kinderen opvoeden. Ze deelden waar ze trots op zijn als opvoeder maar ook wat ze soms lastig vinden. Ze gaven elkaar tips, bezonnen zich op manieren om met mensen in de buurt het gesprek over opvoeden aan te gaan, bedachten mooie plannen voor conferenties, foto tentoonstellingen, glossy’, opvoedspeurtochten door het Flevopark, en aten cupcakes. Al die tijd gold het Karel Appelhuis als episch centrum waarvandaan de Pedagogische Civil Society in Amsterdam Oost werd vormgegeven. De groep is echter zo gegroeid dat een verhuizing noodzakelijk was. Vanaf nu wordt vanuit de ‘grote vergaderruimte’ in de Muiderkerk verder gebroed op het vormgeven van de Pedagogische Civil Society in Amsterdam Oost.
Verbinding met de buurt, de samenleving en cultuur
Voorafgaand aan de eerste bijeenkomst op de nieuwe locatie ontmoet ik Flip. Flip is al jaren betrokken bij de kerk en de gemeenschap. Hij laat me zien hoe het koffiezet apparaat werkt en hoe de lichten aangaan. Ook laat hij mij, na een uitgebreide demonstratie, zelf de voordeur van het slot halen. Tijdens mijn vuurdoop verhaalt hij over de Muiderkerk: De in 1892 gebouwde kerk brandde in 1989 af waarbij de toren gespaard bleef. Het huidige gebouw is in 1997 tegen deze toren aangebouwd. Sinds de opening van het nieuwe gebouw de kerk zich nog nadrukkelijker dan voorheen positioneren als een die verbonden is met de buurt, de samenleving en cultuur. Het organiseert maandelijkse open maaltijden, geldt als inzamelingspunt voor de voedselbank, neemt deel aan de Keti-Koti vieringen, aan stedelijke interreligieuze debatten en lezingen over maatschappelijke onderwerpen. Ook organiseert het jaarlijks een korenfestival en een aantal door de gemeenteleden zelf georganiseerde musicals. Het plein voor de kerk is in 2008 tot ‘wensplein voor vrede’ omgedoopt en geopend door Gerdi Verbeet. Op het plein bevindt zich een kunstwerk waarin 37 vredeswensen van buurtbewoners opgenomen. De wensen zijn geselecteerd uit enkele hinderden en afkomstig van buurtbewoners met diverse etnische en religieuze achtergronden. Het plein is bedoeld als ontmoetingsplaats en markeringspunt.
Een opgeruimd balkonnetje
Ik vraag naar de kerkgemeenschap. Flip vertelt dat er momenteel ongeveer 1300 doopleden zijn waarvan 250 actief. Het gemiddeld aantal kerkgangers is vanaf de jaren ’70 met ongeveer 50 % gedaald naar 65 personen op een reguliere zondag. Dat is minder dan de Ethiopisch gemeenschap op zondagmiddag binnenhaalt maar meer dan de Chinese gemeenschap op zaterdag. We praten verder over de kerk, over de rol van het geloof in het leven van Flip en over het belang van het behoren tot een gemeenschap. Terloops komen we erachter dat we elkaars overburen zijn. Beschaamd denk ik aan mijn balkonnetje en neem me voor deze vanavond nog op te ruimen.
Geen cupcakes bestellen!, smste ze
Voordat de kerngroep arriveert heb ik een gesprek gepland met de dochter van een van de moeders die al vanaf de eerste bijeenkomst tot de kerngroep behoort. Dochterlief brengt en haalt haar moeder regelmatig op en is een gegeven moment ‘gewoon’ deel gaan nemen aan de groep. Het werkt bij de Wijkacademie Opvoeden zo dat met elke nieuwe deelnemer een gesprek gevoerd wordt. Doordat haar toetreding echter enigszins organisch geschiedde, vond dit gesprek nog niet eerder plaats. Ik hecht toch veel waarde aan deze individuele gesprekken met de leden van de kerngroep dus houd alsnog een ’intake gesprek’. Het geeft iedereen ruimte om zich te laten horen en zien. Da hoeft dat niet meer schreeuwend in de groep. Bovendien kunnen Hanne en ik zo beter tegemoet komen aan de wensen en ambities van de deelnemers en hen tegelijkertijd aanspreken op hun talenten en netwerk in het kader van het versterken van de Pedagische Civil Society.
Normaal gesproken bestel ik voor elke bijeenkomst van de Wijkacademie cupcakes bij slagerij Krijnen. Op de avond voor deze bijeenkomst krijg ik echter een sms-je dat ik dat deze keer vooral niet moet doen. En inderdaad: de dochter staat met twee grote dozen cupcakes voor de deur. We voeren een mooi gesprek waarin ik ontdek dat ze in Castricum de eerste Turkse supermarkt is begonnen en wat ze van die ervaring geleerd heeft. Ze vertelt over haar vader en hoe hij haar geïnspireerd heeft om zelf te gaan ondernemen. Ze verhaalt ook over hoe ze terugkijkt op haar eigen bi-culturele opvoeding. Ik leer over haar dromen en ambities, over haar motivatie om mee te doen aan de Wijkacademie Opvoeden en haar ideeën over de rol van de Wijkacademie en die van zichzelf in de buurt.
Ik wist niet dat zij daar ook mee zaten
De andere ouders komen binnen. Voor de meeste is het de eerste keer dat ze in de Muiderkerk zijn. Voor een enkeling überhaupt de eerste keer in een kerkgebouw. We reflecteren op de vorige bijeenkomst in het Karel Appelhuis waarbij gesproken werd over religie en opvoeding. Een moeder vertelt dat ze nog lang heeft nagedacht over “het verhaal van die Joodse vader”. Hij vertelde over zijn gemengde gevoelens nadat hij van de juf hoorde dat zijn Joodse zoon in een overwegend Islamitische klas de beurt kreeg om te vertellen over Joodse feestdagen. “Ik wist niet dat zij daar ook mee zaten”.
Maar wij zaten gewoon in de tuin
Hoewel de Muiderkerk zich hemelsbreed niet meer dan 500 meter van het Karel Appelhuis verwijderd is, bevinden we ons nu niet in de Dapper-, maar in de Oosterpark-buurt en zou je kunnen spreken van een geheel andere en eigen buurtdynamiek. Om dit nader te onderzoeken staat er een kleine buurtontdekkingstocht op de agenda. Teams van twee opvoeders worden gevormd en gaan op pad met de opdracht de volgende vragen te beantwoorden: Wat herinnert je in deze buurt aan je eigen buurt toen je opgroeide” en “welke mogelijkheden en/of moeilijkheden zie je in deze buurt voor de opvoeding van kinderen”. Na ongeveer een uur treedt iedereen weer babbelend en vrolijk de kerk binnen. Een moeder heeft de slappe lach want onderweg een van haar schoenzolen verloren.
Er wordt even teruggeblikt. Over het algemeen wordt de buurt als positief ervaren en ziet men veel kansen voor kinderen om prettig op te groeien. Wel wordt door velen het verkeer als een ‘bedreiging’ gezien en geldt volgens sommigen de dood van Theo van Gogh nog steeds als een besmetting voor de buurt.
Naar aanleiding van de eerste vraag over verschillen tussen deze buurt en die waarin je zelf bent opgegroeid zegt er een: “In Limburg waar ik ben opgegroeid had iedereen een eigen tuin. Daar hoefde je niet naar een park om buiten te zijn. Hier speelt het park een grote rol en zie ik allemaal mensen picknicken. Dat was bij ons nooit”. Inderdaad, denk ik, het groen in de openbare ruimte heeft in steden zo’n andere betekenis dan in dorpen. Ook als het gaat om ‘het uitlaten’ van je kinderen: al die moeders van drie hoog achter komen in parken bij elkaar. Daar gebeurt het. Daar bevindt zich de Pedagogische Gemeenschap. Daar kan en moet je iets mee. Er wordt hier verder over gefantaseerd: wat zou de Wijkacademie in en met parken kunnen doen? De door een opvoeder van de Wijkacademie ontwikkelde speurtocht door het Flevopark, waarbij je leert hoe vogels worden opgevoed, komt opeens in een ander licht te staan
Tjerk: visionair innovator van positieve daadkracht en onverbeterlijk ambitieuze wereldredder
De Wijkacademie Opvoeden Amsterdam treedt steeds meer naar buiten. Ze lopen door de buurt, houden interviews met jongeren en marktkoopmannen, worden uitgenodigd voor discussies en debatavonden. Ze zijn aanwezig op conferenties, op inspiratiemiddagen en in bejaardentehuizen. Daarom is er bedacht om iets te ontwikkelen waarbij dit naar buiten treden nog gemakkelijker geschiedt en waarbij men het gesprek over opvoeden nog eenvoudiger aan kan gaan met andere opvoeders. Hanne en ik hebben hiervoor Tjerk uitgenodigd en hem gevraagd om mee te denken over manieren om de Wijkacademie Opvoeden nog beter te positioneren en te verankeren in de buurt maar ook om nog gemakkelijker het gesprek over opvoeden in de buurt aan te gaan. Tjerk omschrijft zichzelf op zijn website als visionair innovator van positieve daadkracht en berucht als onverbeterlijk ambitieuze wereldredder. In 2008 stapt hij uit de wetenschap om het prijswinnende actieplatform deWereldredden.nl op te richten.
Gastenlijst vs. Trucendoos
Tjerk presenteert twee door hem bedachte methodes om het gesprek over opvoeden in de buurt te initiëren. De gastenlijst en de trucendoos. De gastenlijst is een techniek waarbij er door het stellen van een aantal vragen over opvoeden het gesprek tussen twee ouders tot stand komt en de nieuwe ouder vervolgens op de gastenlijst van de Wijkacademie terecht komt en zo kan deelnemen aan bijeenkomsten en workshops van de Wijkacademie. We gaan het testen. De groep wordt in tweeën gesplitst en beide ‘helften’ krijgen een ‘ludieke opdracht’ om vervolgens in rollenspellen te oefenen met deze methodiek. Een en ander leidt eerst tot hilariteit maar uiteindelijk zorgt het feit dat iedereen enigszins uit de eigen comfortzone gehaald wordt ervoor dat we allen ‘buiten de box’ gaan denken en tot mooie ideeën komen.
Dit gebeurt ook bij het oefenen met de trucendoos. De centrale vraag die ouders hierbij elkaar stellen is naar de gouden tip in de opvoeding. Ook deze oefening gaat gepaard met hilariteit en het lijkt sommige deelnemers even uit hun comfortzone te trekken.
Na met beide methodieken te hebben gewerkt wordt er democratisch besloten aan welke methode er door zou moeten gewerkt. De trucendoos wordt als te belerend en beknopt beschouwd en verliest het met vier stemmen van de gastenlijst (mits hierin wel een extra introductie element wordt verwerkt). Twee opvoeders wensen neutraal te blijven.
De Gastenlijst is dus de winnaar van de avond en iedereen wordt gevraagd een paar minuten na te denken en vervolgens te noteren welke vragen op de kaart zouden moeten komen. Samen met Tjerk verzamel ik plenair de vragen. Het levert de volgende lijst op:
Heb je kinderen?
Vind je het leuk om met mij even te praten over opvoeden?
Welke dingen doe je samen met je kind?
Waarmee complimenteer je je kind?
Met wie praat je over opvoeden?
Wil je dat je kind op jou lijkt?
Ben je bevriend met je kind?
Hoe beloon je je kind?
Welke dingen vind je soms moeilijk binnen jouw opvoeding en met wie praat je daar over?
Hoe ga je om met pesten?
Hoe zorg je ervoor dat je kind minder achter de computer zit?
Hoe praat je met je kind?
Tijdens de stemming over elke vraag, gevolgd door een korte discussie, blijven over:
Heb je kinderen en vind je het leuk om met mij een paar vragen over opvoeding uit te wisselen?
Welke dingen doe je graag samen met je kind?
Kan je iets vertellen over je kind waar je trots op bent? (en geef je ook complimenten? Welke?)
Wat vind jij belangrijk binnen jouw opvoeding? (noem de 2 belangrijkste waarden)
Met wie praat je over opvoeden?
Wil je dat je kind op jou lijkt?
Welke dingen vind je soms moeilijk binnen jouw opvoeding? En met wie praat je daar wel eens over?
Wil je nog iets kwijt/ vertellen/ vragen over opvoeding?
In de kerk staat de deur altijd open
‘Onze’ ouders zijn inmiddels redelijk getraind in het aangaan van het gesprek over opvoeden, zeker die van het eerste uur. Deze tool zal e.e.a, echter vergemakkelijken en bovendien andere ouders inspireren om het gesprek over opvoeden met elkaar aan te gaan. Door ook de ouders meteen op de ‘gastenlijst’ te noteren worden deze meteen op de hoogte gehouden van ontwikkelingen binnen de Wijkacademie en evenementen. Zo wordt het netwerk vergroot en daarmee de Pedagogische Civil Society gevoed. De inhoud van de ‘gastenlijst’ komt van de kerngroep van ouders zelf en die hebben hiermee ook (impliciet) aangegeven welke thema’s en vragen zij binnen de opvoeding belangrijk vinden. Ik doe alle lichten uit in de kerk, veeg de tafels schoon en zet het koffiezetapparaat af. Ik sluit de deur en voel me daar bijna schuldig over. Terwijl ik naar huis fiets door het park waar mensen nog steeds zitten na te genieten van de eerste zwoele avond van het jaar bel ik mijn zuster in New York, die net moeder is geworden, bezorgd op om te vragen met wie zij eigenlijk over opvoeden praat.
maandag 25 mei 2015